Centro Knight oikuaauka mbo’epy momoranduharakuéra América Latina-yguápe, hérava “Momaranduharakuéra oikuaava'erã COVID-19 Vakúna rehegua” oroguatáva MOOC ryepýpe. Po arapokoindy jave, 29 jasyapy upe 25 jasyrundy 2021 peve oiko kuri mbo’epy. Noñehepyme’ẽi ko mbo’epy rojapóva roína ha ojepe’a temimbo’e ha mayma tapicha oñehekombo’eva’ekuépe oikuaasevéva COVID-19 ha vakúnare avei.
Centro Knight oroguata ko mbo’epy UNESCO, PNUD ha OMS ñeipytyvõ ha Unión Europea ñehepyme’ẽme.
Maryn Mckenna omyakã ko mbo’epy. Federico Kukso oipytyvõ ichupe español ñe’ẽme, Maryn ojapo ha oiporavo mbo’epy ryepy rehegua, oguerekóva ta’ãngamýi, ñemoñe’erã ha ambue mba’e.
Po pehẽnguépe oñemboja’o mbo’epy rembiporu:
Eñemopepirũ ehechávo ta’ãngamýi, emoñe’ẽ ha emyanyhẽ tembiaporã nde aravópe. Ta’ãngamýi, ha jehaipyre ojeporu avei oñondive ikatu haḡua eho tapykue gotyo eikotevẽrõ.
Hi’ã pevy’a tembiporúre. Porandu peguerokorõ, orereka journalismcourses@austin.utexas.edu–pe.
Maryn McKennaniko momoranduhára omba’apóva ijehegui, ikatupyryeterei Tesãi mayma mba’évape, kakuaaháicha ha jokuái rape mongaru rehegua. Senior Fellow Center for the Study of Human Health-pe avei.
Mbo’ehao guasu Emory-pe, ombo’e momarandukuaa tesãi ha mba’ekuaáre avei. 2017-pe ohai bestseller “BIG CHICKEN: The Incredible Story of How Antibiotics Created Modern Agriculture and Changed the Way the World Eats”, ohupytýva’ekue jopói Sciencie in Society 2018 ha 2017-pe ojehero aranduka pavẽ Amazon-re, Smithsonian, Sciencie News, Wired, Civil Eats ha avei ambue ojekuaakávare (Plucked rérape oñeguenohẽ Norteamérica rokáre) avei Superburg ha Beating Back the Devil ijopói va’ekue avei. 2019-pe osẽ Resistance Fighters techaukahápe, ohupyty heta jopói Vancouver ha Paris ta’ãngamýi torymoñame avei Resistance 2014, techaukaha Estados Unidos-pe.
TED Talk 2015-pe guare “Mba’e jajapóta pohã ndoikovéivove” ojehecha 1.8 sua javeve ha 34 ñe’ẽme oñemoñe’ẽasa.
Ohai The New York Times Magazine, The New Republic, National Geograpfic, Mother Jones, Newsweek, NPR, Smithsonian, Scientific American, Slate, The Atlantic, Nature ha The Guardian-pe ḡuarã, ha ambue jeikuaaukápe, WIRED-pe oipytyvõ avei. Ohaíre kuatia arandúpe, 2019-pe, AAAS-Kavli Jopói guasuvéva oñeme’ẽ ichupe, John P. McGovern jopói ñomomarandu iporãitereíva Biomédica reheguáre, 2019-pe avei oñeme’ẽ ichupe, 2014-pe jopói Omotenondévape, Pohã puruporã jokupytýpe ha jopói Byron H. Waksman 2013-pe, ñomomarandu iporãitereíva Teko mba’ekuaávare maymave mba’éva. Oiko ichugui Poynter Fellow momarandukuaápe, Yale 2018-pe ha Knight Sciencie Journalism Fellow MIT 2013-2014-pe. Atlanta, Estados Unidos-pe oiko.
Jehai pukuvéva pejuhútata https://marynmckenna.com/bio-pe.
Ñepyrũmby
1.Ta’ãngamýi oñemomaiteívo-Momaranduhárakuéra oikuaava'erã COVID-19 Vakúna rehegua
2. Marandu Organización Mundial de la Salud, omotenondéva karai Tedros Adhanom Ghebreyesu
3. Marandu UNESCO omotenondéva karai Audrey Azoulay
4. Achim Steiner PNUD mba’erekokuaahára marandu
5. Mbo’esyry ñemboguatarã
Ñemoñe’ẽ
1. Vakúna ombotovéva COVID-19 mba’éicha oñemoḡuahẽ arapýre [Nature]
2. COVID ndopamo’ái peichánte arapýre, térã vakúna ome’ẽ ñandéve ta’arõmby Andrew Pollard ñe’ẽre [The Guradian]
3. Coronavirus (Covid-19) Vakuna kuéra [Our World in Data] Ára árare ko’ápe oñemombe’u vakúna rehegua ha mba’éicha oñemoi.
4. (IKATÚVA) Mba’asyruvichápe momarandukuaa: ko’aḡa ha ára outáva COVID-19 rehegua [Knight Center for Journalism in the Americas]
Opáichagua vakúna oñemoneĩ va’ekue ojeporuva’erã arapýre ko pehẽnguépe oñe’ẽta, avei umi vakúna oñeñeha’ã ha oñemba’apóvare, omombe’úta ijapoháicha . Dátokuéra ñeha’ãpyre jehecha ha moõguipa osẽ umi marandu hesegua ha oje’éta mba’éicha ojeguerahata jehepyme’ẽrã.
Ta’ãngamýire ñembo’e
1. Vakúna oĩma ápe: mba’e ko’aḡa?
2. Pohãnohára Katherine O' Brien ndi ñomongeta (WHO)
3. Angela Rasmussen ndi ñomongeta (Coronavirólogo)
Ñemoñe’ẽ
1. Vakúna COVID-19 mba’éicha ikatu japorohupytypa: apo, ojepotáva, ñeme’ẽ ha jejapo by Olivier J. Wouters et al. [The Lancet]
2. Mba’ére ko mba’asy guasu vai ijetu’úve mayma tetãme ambue tetãnguéragui by Siddhartha Mukherjee [The New Yorker]
((Ñe’ẽmbyky: The New Yorker oguereko ohejepyme’ẽ haḡua (paywall), sa’i jeike ojehepyme’ẽ’ỹre oĩ jasy jave ¡Anike reñatoĩ remoñe’ẽkuaáta peve)
3. COVID-19 peḡuarã vakúna pya’eveháicha apo: mba’éicha aty jekuaa’ỹva omba’apo hese, po’a, ñemotenonde ha mba’ekuaaty by David Heath and Gus Garcia-Roberts [USA Today]
4. Vakúna koronavíru mbotove haḡua hekaha New York Times-gua, Carl Zimmer, Jonathan Corum ha Sui Lee Wee- re ñembopyahu [The New York Times]
Ko pehẽnguépe oñemombe’úta mba’eichápa oñemoḡuahẽta vakunakuéra tetã oñepyrũma va’ekue oporovakuna ha ojetypekáta araka’épa ambue tetãnguéra oguerekóta ivakúnatee. “Vakúna ñe’ẽ’apỹi tetãrehegua” ojehecháta, avei pe ipo pa’ãmbáma hesekuéra, he’íta avei tetãpavẽnguéra oguerekóva mba’aporã ha umi tetã iviru hetáva toguereko ohupytýva ichupekuéra.
Ta’ãngamýire ñembo’e
1. Vakúna araka’ete oḡuahẽta?
2. Susan Brown ndive ñomongeta
3. Deepak Kapur ndive ñomongeta
Ñemoñe’ẽ
Jeroguata:
1. “India ñevakuna rehegua mavavévape ndojoguái” by Jen Kirby [Vox]
2. “Vakúna étika: Vakúna ñemoḡuahẽ arapýre COVID-19-pe ḡuarã ãngaivoteĩ" by Nancy S. Jecker et al. [BMJ]
3. COVID-19 ñambotapykue haḡua iporãpa toī hetave klínica kuéra by Maryn McKenna [WIRED]
4. Evaluating Success—Email Metrics and Health [The Newsletter Guide]
Joajúpe::
1. "Covid vakúna arapýre ñemoḡuahẽ, Estados Unidos ombotove" by Jane C. Hu [Slate]
2. “The Middle-Income Nation Squeeze: Equity and the global COVID-19 vaccine rollout” by Samantha Kiernan et al. [Think Global Health/the Council on Foreign Relations]
Ikatúva oñemoñe’ẽ
Vakúna reheguáre ñembotavy ha umi omba’apóva vakúna mbotovévo ko pehẽnguépe oñeñe’ẽta umi aty’ípe ha tetãnguéra ymave oikova’ekue ha ohasa asýva ojejetypekáva tekoporã’ỹme. Oiko’ỹva ha marandu’ỹva vakúna rovái oñema’ẽ ha ojetypekáta ikatúva oiko oñembotovévo umi marandu japu ha tojejeroviave hese.
Ta’ãngamýire ñembo’e
1.Mba’éicha ikatu jajerovia vakúnare?
2. Ludo Bok ndive ñomongeta
3. Davei Alba ndive ñomongeta
4. Jessica Malaty Rivera ndive ñomongeta
Ñemoñe’ẽ
1. COVID, Vakúna ha Tovamo’ãha rehegua marandu japu, mba’éicha ikatu oñembotove by Kathleen Hall Jamieson [Scientific American]
2. Reino Unido ha EEUU-pe mba’éicha oikóta jepapa marandu japu rehegua vakúna COVID-19 ñemoĩsehápe by Sahil Loomba et al. [Nature Human Behavior]
3. “Vakúna guerovia’ỹ mba’éicha ikatu oñemo’ã” by Vivian Schiller [Columbia Journalism Review]
4. Momarandu’ỹ ha marandu japu oiporúva renda [Poynter]
Ko pehẽnguépe ojehecháta araka’evépa ikatúta oñeporovakunamba yvypórape ha mba’e ha araka’eitépa tekoha’aty oikotevẽta oiporu tovamo’ãha ha oñemombyry ojohegui. Avei ohecháta umi mba’asy pyahu heñóiva ha ojevicheáta mba’éichapa SARS-CoV-2 oñembohovakéta oikorõ ichugui mba’asy vai ováva.
Ta’ãngamýire ñembo’e
1. Ñevakuna rire, mba’epa oikóta upéi
2. Dame Sally Davies ndive ñomongeta
3. Mbo’ehára jehechápe
Ñemoñe’ẽ
1. Koronavíru variante vakúna ñeñani rehegua ñemombe’u porã by Umair Irfan and Julia Belluz [Vox]
2. Mymbágui “opo” aváre koronavíru. “Opo jevy” ko’aḡa by Maryn McKenna [WIRED]
3. Mitãnguéra oñevakuna’ỹre mba’asyguasu vai ndaikatumo’ãi opa by Jeremy Samuel Faust and Angela Rasmussen [The New York Times]
4. COVID rehegua ambue vakúna ha’éta pasaporte, foco tetã mba’eregua by Max Fisher [The New York Times]
5. COVID-19 ohechuka mba’érepa oñeikotevẽ jajuaju jahekávo tesãipavẽ hatavéva [European Council proposal for pandemic treaty]
Ikatúva oñemoñe’ẽ
La Organización Mundial de la Salud, uno de nuestros patrocinadores del curso, está creando explicadores sencillos, gráficos digitales y reportajes fotográficos que puede utilizar para su cobertura de vacunación.
Ko pehẽngue omañáta heta mba’e arandukuaáre, tembiasakuére, tekuaimbo’ére, herekopykuaa, ajengatu ha tekoñomoirũkuaa rehegua, oikóva ko tendárupi ojeporúva tembiasa tuichave ha omba’apóva ñande rehe; mba’éicha ha moõ jajuhúta tembiasa pyahu ñamombe’u va’erã, mba’éicha ikatúta ñambo yke oje’éva ha mba’e mba’e jahecháta ikatu haḡua oñemoñe’ẽ.
Ta’ãngamýire ñembo’e
1. Mba’éicha ñamoporãveta marandu aho’i arapy iñe’ẽ karaíva
2. Luis Felipe López-Calva-ndive ñomongeta
Ñemoñe’ẽ
1. Arandupapapy Cuba-pe: ñevakuna rape gotyo Edilberto Carmona Tamayo, Lisandra Fariñas Acosta.
2. México he’i oguerekotaha ivakúna COVID-19 ombotove haḡua opa mboyve ko ary Goergina Zerega. El País.
3. COVID-19 ha patentes: Ñe’ẽjovái opytave gueter Vanina Lombardi. Agencia TSS, Jasyapy 2021.
4. COVID-19 vakúna ou pyahúvape ḡuarã Federico Kukso, Ñane Ñe’ẽ. Jasyrundy 2021.
5. Ñeñani ojejoko haḡua oikehápe Koronavíru: itĩ Nuño Domínguez. El País.
Ikatúva oñemoñe’ẽ
1. Think Global Health (Castellano ñe’ẽme)
2. Time To Herd Tenda oje’ehápe araka’evépa inmunidad ohupytypáta tetãnguérape. (Castellano ñe’ẽme)
3. OPS. COVID-19-pe ḡuarã vakúna (Castellano ñe’ẽme)
4. Ikatúva oñemoñe’ẽ avei. (Castellano ñe’ẽme)